#1. Pradawne bazgroły abstrakcje

Jaskinia Blombos znajdująca się niemal na samym skraju Południowej Afryki sama w sobie nie jest może szczególnie spektakularna… czego nie można powiedzieć o dokonanych w niej odkryciach. W 1991 roku znaleziono w niej liczące co najmniej 75 tys. lat „paciorki” z muszli ślimaka. W 2018 zaś naukowcy opublikowali w Nature artykuł opisujący najstarsze znane ludzkości malowidła abstrakcyjne. Wiek odkrytych w Blombos malunków oszacowany został na 73 tysiące lat. Do ich zrobienia wykorzystano barwnik bazujący na ochrze.

#2. Szympans do orzechów

Ludzkość dorobiła się już przynajmniej kilku sposobów na rozłupywanie orzechów. Jest metoda ręczna, polegająca na ściskaniu dwóch orzechów w dłoni i rozgniataniu jednej łupiny o drugą. To metoda wymagająca siły i determinacji. Są też narzędzia – tzw. dziadek do orzechów zdecydowanie ułatwia zadanie. Okazuje się jednak, że nawet szympansy mają w tej kwestii własne preferencje. W 2007 roku badacze odkryli w Wybrzeżu Kości Słoniowej kamienie, którymi szympansy rozłupywały orzechy. Oznacza to, że nasi mili bracia naczelni kamiennymi narzędziami posługiwali się już 4300 lat temu.

#3. Bardzo stary ser

No dobrze, nie wszystkie wielkie odkrycia okazują się jednocześnie w jakikolwiek sposób znaczące dla losów świata… co bynajmniej nie odbiera im uroku. Badacze na pewno pozytywnie zaskoczeni byli w 2018 roku, kiedy w bezpośrednim sąsiedztwie grobowca Setiego I odkryli… cholernie stary sen. Przeprowadzone analizy wskazały, że przygotowano go w XIII w. p.n.e. Wspomniano również, że tenże bardzo przypomina ser kozi o bardzo, ale to bardzo kwaśnym posmaku. Co ciekawe, grób Ptahmesa, w którym znaleziono rzeczony delikates, został odkryty dwukrotnie. Za pierwszym razem pod koniec XIX wieku, tyle że… nie zapisano, gdzie dokładnie. Kilka burz piaskowych później ślad po nim zaginął – na kolejne sto kilkadziesiąt lat.

#4. Chata z mamuta

W 2014 roku, niecałe 500 kilometrów na południe od Moskwy, dokonano niezwykle interesującego, a zarazem zastanawiającego odkrycia, które niewyjaśnione pozostaje po dziś dzień. Chodzi mianowicie o krąg średnicy ok. 12 metrów powstały ze starannie ułożonych czaszek i kości co najmniej sześćdziesięciu mamutów. Dlaczego, w jakim celu ktoś w paleolicie zadał sobie trud, by zebrać w jednym miejscu aż tyle kości? Pierwotna sugestia, jakoby krąg miał tworzyć dach jakiegoś schronienia, została odrzucona – ze względu na zbyt duży rozmiar i ciężar. Lepszych sugestii póki co jednak się nie doczekaliśmy.

#5. Statki sir Johna Franklina

Wielkich odkryć dokonuje się często w najbardziej zaskakujący i – wydawałoby się – sprzeczny z logiką sposób… choć to ostatnie potraktujmy z przymrużeniem oka. Ostatecznie bowiem, kiedy szuka się czegoś zagubionego, warto zapewne poprosić o pomoc ludzi żyjących w okolicy, w której zaginiona rzecz widziana była po raz ostatni. I tak właśnie się stało. W 1845 roku brytyjski podróżnik sir John Franklin wyruszył na północ Kanady w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego. Wyprawa nie poszła po myśli, oba statki utknęły w lodzie, potem zatonęły, załoga zginęła, ślad zaginął.

Aż do 2014 i 2016 roku, kiedy odnaleziono najpierw jeden, potem drugi statek. Za pomocą zdobyczy nowoczesnej technologii? Nie do końca – poszukiwacze zapytali Inuitów, czy nie słyszeli o czymś niezwykłym, a ci podzielili się przekazywaną z pokolenia na pokolenie opowieścią, która ostatecznie doprowadziła do odkrycia.

#6. G*wniany konserwant

Jeżeli chcecie zachować coś dla przyszłych pokoleń, a jednocześnie nie przepadacie za ludźmi, wsadźcie to w… g*wno. Coś, co brzmi jak wyjątkowo perfidna złośliwość, ma jednak historyczne uzasadnienie. W 2010 roku mniej lub bardziej szczęśliwi archeolodzy odkryli w Armenii wspaniale zachowany skórzany but liczący sobie 5500 lat! Były nawet sznurówki! Jak to możliwe, że przetrwał tak długo? Podziękować należy chłodnemu i suchemu powietrzu w jaskini oraz… owcy, która postanowiła okryć obuwie imponującym plackiem (być może jednak kolejność była inna i to placek był pierwszy, a but znalazł się w nim później).

#7. Piwko

Jedne odkrycia bywają przyjemne umiarkowanie, choć nie sposób nie doceniać ich naukowej wartości. Inne cieszą nie tylko pod względem naukowym – zresztą… zapytajcie chińskich archeologów, którzy w 2016 natknęli się na dzbany i inne naczynia, które – jak się okazało po analizie – służyły do produkcji piwa. Udało się nawet odtworzyć liczącą sobie dobre 5 tysięcy lat recepturę. Nakazywała fermentować razem proso, jęczmień, łzawnicę ogrodową oraz bulwy. Co z tego wszystkiego wynika, poza zamiłowaniem starożytnych Chińczyków do piwa? A chociażby to, że jęczmień uprawiano w Państwie Środka co najmniej 1000 lat wcześniej niż dotychczas sądzono.